www.stanica.pilchowice.pl - H I S T O R I A 1
 |
 |
Dzieje sołectwa Stanica rozpoczynają się formalnie od roku 1258, gdyż z tą datą związane są dostępne na dzień dzisiejszy dokumenty odnoszące się do historii naszej wsi. Wprawdzie miejscowy kronikarz, pan Jerzy Pendzich podawał w swoich zapiskach, że Stanica występuje na czeskiej mapie już w roku 1134, jednak jak dotychczas, poszukiwanie tejże mapy zarówno w polskich jak i czeskich archiwach nie przyniosło rezultatu. Drugim, nieudokumentowanym faktem, jest podana w Roczniku Kurii Opolskiej data, określająca rok 1200 jako przypuszczalną datę budowy pierwszego stanickiego kościoła pod wezwaniem św. Marcina. Choć nie poparta dokumentami, jest to jednak data wysoce prawdopodobna, gdyż w pierwszym istniejącym dokumencie z 1258 roku, Stanica występuje już jako rozległa parafia sięgająca po Rybnik, Jankowice, Żory. Logicznym jest wiec założenie, że jej początki sięgają znacznie odleglejszych czasów.
Owym cytowanym powyżej dokumentem z roku 1258 jest akt fundacyjny klasztoru Braci Cystersów w Rudach. W tym bowiem roku, 21 października, książę opolski Władysław podpisał dokument, w którym między innymi czyni Stanicę wsią posażną nowopowstałego rudzkiego klasztoru, wyznacza też Stanicę miejscem urzędowania sędziego dla dóbr klasztornych. Dla siebie i swojego dworu zachował jednak tutaj przywilej „stanu”. („stan”, to jedna z powinności lennych, jakie miały wsie feudalne wobec dworu, a polegała na obowiązku udzielania bezpłatnego noclegu i gościny orszakowi feudała). Z faktu zastrzeżenia sobie przez księcia w akcie fundacyjnym owego przywileju wynika, że była już w owym czasie Stanica znanym i popularnym „miejscem przystankowym”. Słowo „stan”, to bowiem w owych czasach określenie nie tylko wymienionej powyżej formy podatku lennego, lecz także określenie miejsca na kupieckim szlaku, gdzie można „stanąć”, to jest zatrzymać się na posiłek lub nocleg, dokonać naprawy taboru czy podkuć konie. W tej potocznej formie nazwa naszej wsi, jako Stanica, przetrwała do czasów współczesnych.
Przez następne 552 lata (do 1810), los Stanicy był trwale związany z losami rudzkiego klasztoru. Kondycja gospodarcza wsi w dużej mierze zależała od temperamentu i umiejętności opatów. W pierwszych latach, nie zawsze sobie radzili z nadanymi dobrami. Już w 1263 roku przekazali ich część, w tym Stanicę wojewodzie opolskiemu Mroczkowi do zagospodarowania. (dożywotnio - po śmierci wojewody dobra te wg umowy wróciły do klasztoru).
W roku 1282 rudzki opat uwzględnia prośbę sołtysa Stanicy i wieś przechodzi na „prawo niemieckie”, jako bardziej korzystne zarówno dla mieszkańców jak i klasztoru. Pamiętać należy, że rudzki klasztor był jednym z wielu porozrzucanych po całej Europie klasztorów cysterskich. Wszelkie nowinki techniczne, jeśli okazywały się korzystne w którymś z klasztorów, wprowadzano i w pozostałych. Stąd też wsie stanowiące cysterska własność były jak na owe czasy nowoczesne i zasobne. Nie uchroniło to oczywiście cysterskich dóbr od klęsk losowych w wyniku zarazy i nieurodzaju. W Stanicy były to lata 1312 i 1348. Wielokrotnie też dobra klasztorne, w tym Stanica, plądrowane były przez wojska toczących ze sobą wojny dynastyczne śląskich książąt. Największe jednak szkody zarówno klasztor jak i wsie klasztorne poniosły w roku 1428 w wyniku wojen husyckich.
.
Owym cytowanym powyżej dokumentem z roku 1258 jest akt fundacyjny klasztoru Braci Cystersów w Rudach. W tym bowiem roku, 21 października, książę opolski Władysław podpisał dokument, w którym między innymi czyni Stanicę wsią posażną nowopowstałego rudzkiego klasztoru, wyznacza też Stanicę miejscem urzędowania sędziego dla dóbr klasztornych. Dla siebie i swojego dworu zachował jednak tutaj przywilej „stanu”. („stan”, to jedna z powinności lennych, jakie miały wsie feudalne wobec dworu, a polegała na obowiązku udzielania bezpłatnego noclegu i gościny orszakowi feudała). Z faktu zastrzeżenia sobie przez księcia w akcie fundacyjnym owego przywileju wynika, że była już w owym czasie Stanica znanym i popularnym „miejscem przystankowym”. Słowo „stan”, to bowiem w owych czasach określenie nie tylko wymienionej powyżej formy podatku lennego, lecz także określenie miejsca na kupieckim szlaku, gdzie można „stanąć”, to jest zatrzymać się na posiłek lub nocleg, dokonać naprawy taboru czy podkuć konie. W tej potocznej formie nazwa naszej wsi, jako Stanica, przetrwała do czasów współczesnych.
Przez następne 552 lata (do 1810), los Stanicy był trwale związany z losami rudzkiego klasztoru. Kondycja gospodarcza wsi w dużej mierze zależała od temperamentu i umiejętności opatów. W pierwszych latach, nie zawsze sobie radzili z nadanymi dobrami. Już w 1263 roku przekazali ich część, w tym Stanicę wojewodzie opolskiemu Mroczkowi do zagospodarowania. (dożywotnio - po śmierci wojewody dobra te wg umowy wróciły do klasztoru).
W roku 1282 rudzki opat uwzględnia prośbę sołtysa Stanicy i wieś przechodzi na „prawo niemieckie”, jako bardziej korzystne zarówno dla mieszkańców jak i klasztoru. Pamiętać należy, że rudzki klasztor był jednym z wielu porozrzucanych po całej Europie klasztorów cysterskich. Wszelkie nowinki techniczne, jeśli okazywały się korzystne w którymś z klasztorów, wprowadzano i w pozostałych. Stąd też wsie stanowiące cysterska własność były jak na owe czasy nowoczesne i zasobne. Nie uchroniło to oczywiście cysterskich dóbr od klęsk losowych w wyniku zarazy i nieurodzaju. W Stanicy były to lata 1312 i 1348. Wielokrotnie też dobra klasztorne, w tym Stanica, plądrowane były przez wojska toczących ze sobą wojny dynastyczne śląskich książąt. Największe jednak szkody zarówno klasztor jak i wsie klasztorne poniosły w roku 1428 w wyniku wojen husyckich.
.